شرط ها در پایتون

دستورات شرطی در پایتون یکی از اصلی‌ترین مفاهیم برنامه‌نویسی است که به ما این امکان را می‌دهد که تصمیم‌گیری‌های منطقی انجام دهیم. شرط‌ها به ما اجازه می‌دهند که بر اساس وضعیت‌های مختلف، کدهای خاصی را اجرا کنیم. این وضعیت‌ها می‌توانند به صورت عبارات منطقی تعریف شوند.

پایتون از عبارتهای منطقی متداول در ریاضیات پشتیبانی می‌کند. این شرط‌ها یا عبارت منطقی را می‌توان به روش‌های مختلفی استفاده کرد، که رایج‌ترین آن‌ها در عبارت های «if» و حلقه‌ها است.

برابر: a == b  

نابرابر: a != b  

کوچکتر: a < b  

کوچکتر یا مساوی: a <= b  

بزرگتر: a > b  

بزرگتر یا مساوی: a >= b

 

If

عبارت if شرط را بررسی می‌کند و اگر درست باشد، کد داخل آن اجرا می‌شود. به مثال های زیر توجه کنید:

مثال:

x = 10
if x > 5:
    print("x بزرگتر از 5 است.")

مثال:

y = 3
if y < 5:
    print("y کوچکتر از 5 است.")
else:
    print("y بزرگتر یا مساوی 5 است.")

مثال:

z = 0
if z == 0:
    print("z برابر با صفر است.")

مثال:

age = 18
if age >= 18:
    print("شما بزرگسال هستید.")

مثال:

temperature = 30
if temperature > 25:
    print("هوا گرم است.")

مثال:

score = 75
if score >= 60:
    print("شما در امتحان قبول شدید.")

 

Indentation

در پایتون، فضای خالی (indentation) برای تعیین بلوک‌های کد استفاده می‌شود. باید دقت کنید که کدهای مربوط به یک شرط با فاصله مناسب نوشته شوند.

مثال :

if True:
    print("این کد اجرا می‌شود.")
    print("این خط هم در بلوک if است.")

مثال:

x = 5
if x < 10:
    print("x کمتر از 10 است.")
else:
    print("x بزرگتر یا مساوی 10 است.")

مثال:

if False:
    print("این خط اجرا نمی‌شود.")
print("این خط همیشه اجرا می‌شود.")

 

Elif

یکی دیگر از دستورات شرطی در پایتون عبارت elif است که به ما این امکان را می‌دهد تا چندین شرط را بررسی کنیم. 

مثال:

num = 0
if num > 0:
    print("عدد مثبت است.")
elif num < 0:
    print("عدد منفی است.")
else:
    print("عدد صفر است.")

مثال:

grade = 85
if grade >= 90:
    print("شما نمره A گرفتید.")
elif grade >= 80:
    print("شما نمره B گرفتید.")
else:
    print("شما نمره C گرفتید.")

مثال:

color = "قرمز"
if color == "سبز":
    print("رنگ سبز است.")
elif color == "قرمز":
    print("رنگ قرمز است.")
else:
    print("رنگ دیگری است.")

 

Else

عبارت شرطی else در انتهای یک بلوک شرطی قرار می‌گیرد و اگر هیچ‌یک از شرایط درست نباشد، کد داخل آن اجرا می‌شود.

مثال:

age = 16
if age >= 18:
    print("شما بزرگسال هستید.")
else:
    print("شما هنوز بزرگسال نیستید.")

مثال:

number = 8
if number % 2 == 0:
    print("عدد زوج است.")
else:
    print("عدد فرد است.")

مثال:

fruit = "موز"
if fruit == "سیب":
    print("این سیب است.")
else:
    print("این سیب نیست.")

 

Short Hand If

دستورات شرطی پایتون را میتوانید با سنتکس کوتاه تری به شکل زیر بنویسید.

مثال:

x = 5
if x > 0: print("x مثبت است.")

مثال:

y = 10
if y == 10: print("y برابر با 10 است.")

مثال:

num = 7
if num < 10: print("عدد کمتر از 10 است.")

 

Short Hand If ... Else

این روش برای نوشتن شرط‌های if و else به صورت یک خطی استفاده می‌شود.

مثال:

x = 5
print("x مثبت است.") if x > 0 else print("x منفی است.")

مثال:

y = -3
result = "y منفی است." if y < 0 else "y مثبت است."
print(result)

مثال:

score = 75
status = "قبول" if score >= 60 else "رد"
print("وضعیت: ", status)

 

And

عملگر and به ما این امکان را می‌دهد که دو شرط را همزمان بررسی کنیم.

مثال:

x = 10
if x > 5 and x < 15:
    print("x بین 5 و 15 است.")

مثال:

age = 20
if age >= 18 and age <= 30:
    print("شما جوان هستید.")

مثال:

temperature = 22
if temperature > 20 and temperature < 25:
    print("هوا دلپذیر است.")

 

Or

عملگر or برای بررسی این استفاده می‌شود که آیا حداقل یکی از شروط درست است یا نه.

مثال:

x = 5
if x < 0 or x > 10:
    print("x خارج از محدوده است.")
else:
    print("x در محدوده است.")

مثال:

day = "شنبه"
if day == "شنبه" or day == "یکشنبه":
    print("آخر هفته است.")

مثال :

score = 45
if score < 50 or score > 90:
    print("شما در معرض خطر هستید.")

 

Not

عملگر not برای معکوس کردن وضعیت یک شرط استفاده می‌شود.

مثال:

x = 10
if not x < 5:
    print("x کمتر از 5 نیست.")

مثال:

is_raining = False
if not is_raining:
    print("هوا بارانی نیست.")

مثال:

logged_in = True
if not logged_in:
    print("شما وارد حساب کاربری نشده‌اید.")

 

Nested If

دستورات شرطی در پایتون به صورت تو در تو نیز نوشته می‌شوند.به این صورت که میتوانیم داخل یک شرط، شرط‌های دیگری قرار دهیم.

مثال :

x = 20
if x > 10:
    print("x بزرگتر از 10 است.")
    if x > 15:
        print("x همچنین بزرگتر از 15 است.")

مثال :

num = 15
if num > 10:
    if num % 2 == 0:
        print("عدد زوج است.")
    else:
        print("عدد فرد است.")

مثال :

age = 25
if age >= 18:
    print("شما بزرگسال هستید.")
    if age < 30:
        print("شما جوان هستید.")

 

Pass

عبارت pass یک دستور خالی است که در مواقعی که باید یک بلوک کد وجود داشته باشد، اما نمی‌خواهیم کدی اجرا شود  و یا نمیخواهیم خطایی دریافت کنیم، استفاده می‌شود.

مثال :

if False:
    pass  # این کد اجرا نمی‌شود
else:
    print("این خط اجرا می‌شود.")

مثال:

for i in range(5):
    if i == 3:
        pass  # هیچ کاری انجام نمی‌دهیم
    print(i)

مثال :

def function():
    pass  # تابع هنوز کامل نشده است

 

تمرین

اینجا 20 تمرین ساده و خلاقانه برای یادگیری و تمرین شرط‌ها در پایتون آورده شده است. این تمرین‌ها برای درک بهتر شرط‌ها و بیانیه‌های منطقی در پایتون طراحی شده‌اند و به شما کمک می‌کنند مهارت خود را در این زمینه تقویت کنید:

 

1. تعیین عدد مثبت یا منفی:

     برنامه‌ای بنویسید که از کاربر عددی بگیرد و تعیین کند که آیا عدد مثبت، منفی یا صفر است.

2. تشخیص زوج یا فرد بودن:

     برنامه‌ای بنویسید که عددی را دریافت کرده و تعیین کند که آیا عدد زوج است یا فرد.

3. تشخیص سال کبیسه:

     برنامه‌ای بنویسید که سالی را از کاربر دریافت کرده و تعیین کند که آیا سال کبیسه است یا نه.

4. درجه‌ی قبولی یا رد شدن:

     برنامه‌ای بنویسید که نمره‌ی امتحانی دانش‌آموزی را بگیرد و اگر نمره بیشتر از 50 بود، پیغام «قبولی» و در غیر این صورت «رد» نمایش دهد.

5. بیشترین عدد در بین سه عدد:

     سه عدد از کاربر بگیرید و بزرگترین آن‌ها را پیدا کنید.

6. تعیین رده‌ی سنی:

     برنامه‌ای بنویسید که سن کاربر را دریافت کرده و براساس سن او پیام مناسب را نشان دهد. (مثلاً کودک، نوجوان، بزرگسال)

7. تشخیص حروف صدا‌دار و بی‌صدا:

     برنامه‌ای بنویسید که حرفی از کاربر بگیرد و تعیین کند که آیا حرف صدا‌دار است یا بی‌صدا.

8. تشخیص زوج بودن هر دو عدد:

     دو عدد از کاربر بگیرید و بررسی کنید که آیا هر دو عدد زوج هستند یا خیر.

9. ارزیابی سطح درآمد:

     برنامه‌ای بنویسید که درآمد ماهانه را بگیرد و بر اساس آن طبقه‌بندی کند (مثلاً پایین، متوسط، بالا).

10. مقایسه‌ی دو کلمه:

     دو کلمه از کاربر بگیرید و بررسی کنید که آیا این دو کلمه با هم برابرند یا خیر (درجهت تشخیص حساس نباشند).

11. محدوده‌ی دمای مناسب:

     برنامه‌ای بنویسید که دمای هوا را بگیرد و بررسی کند که آیا دما در محدوده‌ی بین 20 تا 30 درجه است یا خیر.

12. تشخیص اعداد سه‌رقمی:

     عددی از کاربر بگیرید و بررسی کنید که آیا عدد سه‌رقمی است یا خیر.

13. تشخیص عدد اول:

     عددی از کاربر بگیرید و بررسی کنید که آیا عدد اول است یا خیر.

14. تشخیص صبح یا بعدازظهر:

     ساعتی را از کاربر بگیرید و بررسی کنید که آیا ساعت وارد شده در صبح است یا بعدازظهر.

15. استفاده از شرط‌های تو در تو:

     برنامه‌ای بنویسید که نمره امتحان و پروژه یک دانش‌آموز را بگیرد و اگر هر دو بیش از 60 بود، پیام «پذیرفته» و در غیر این صورت پیام «مردود» نمایش دهد.

16. تعیین فصل سال براساس ماه:

     برنامه‌ای بنویسید که نام ماه را از کاربر بگیرد و فصلی که آن ماه در آن قرار دارد را تعیین کند.

17. مقایسه سن‌ها:

     سن سه نفر را از کاربر بگیرید و بررسی کنید که آیا همگی هم‌سن هستند یا خیر.

18. تعیین وضعیت تخفیف:

     برنامه‌ای بنویسید که قیمت محصول و کد تخفیف را بگیرد و اگر کد معتبر بود، 10 درصد تخفیف بدهد.

19. تعیین روز هفته براساس شماره:

     برنامه‌ای بنویسید که عددی از 1 تا 7 بگیرد و نام روز هفته را برگرداند (مثلاً 1 برای شنبه، 2 برای یکشنبه و ...).

20. بازبینی اسم کاربر:

     برنامه‌ای بنویسید که اسمی را از کاربر بگیرد و بررسی کند که آیا اسم وارد شده شامل بیش از 3 حرف است و اگر نیست پیام خطا نمایش دهد.